Sovietimages

  Küba devrimi ilan edilişinden günümüze kadar olan süreçte ve günümüzde sosyalizmin neler başarabileceğine dair bize umut olmaya devam ediyor. Özellikle de sosyalizmin çözülüşünden sonra Küba’nın ayakta kalması ve devrimini koruması devrimin en önemli başarılarından biri kuşkusuz. ABD emperyalizminin saldırılarına ve uygulanan ablukaya rağmen Küba devrimi ilerlemeye ve tüm dünyaya yaşanılası bir düzenin ancak sosyalizmle mümkün olduğunu her kritik başlıkta kanıtlamaya devam ediyor. Bu başlıklardan biri de kadın sorunu. Küba devriminin ilk değindiği konuların başında kadın sorunu geliyor. Bu yazıda buna değinmeye çalışacağız.

   Devrimden önce Küba’da kadınların durumu hiç de iç açıcı bir durumda değildi. Okuma yazma bilmeyen nüfusun yarısından fazlası kadındı. Çalışan kadınların %70’i de hizmetçiydi. Ekonomik olarak sömürge halindeki ülkede iş yaşamına katılım, eğitim gibi temel konularda kadın erkek eşitsizliği hat safhadaydı. Kübalı devrimciler bu sorunun çözümüne dair ilk adımları devrimin mücadele günlerinde atmaya başladılar. Kıyafet dikiminden, cepheye silah taşımaktan tutun da dağlarda savaşmaya kadar kadınlar devrime büyük emek verdiler. Bu konuda atılan ilk ciddi adım Vilma Espin’in öncülüğünde Küba Kadın Federasyonu’nun kurulması oldu. Federasyon, devrimden sonra kurulan ilk kitle örgütüydü aynı zamanda. FMC, ilk olarak okuma yazma seferberliği ve meslek edindirme kursları açarak faaliyete başladı. Ayrıca başlatılan eğitim programları daha önce hiç eğitim almamış kadınları devrimle tanıştırdı. Daha 1961 yılında okuma yazma seferberliğinde çalışan gönüllülerin %56’sı Kübalı genç kızlardan oluşuyordu. Daha önce hizmetçi olan kadınlar kreş emekçileri olarak eğitildi. Hatta bu ihtiyacı karşılamak için 1969’da kreş öğretmenliği eğitim enstitüleri açıldı. Ayrıca kadınların toplumsal yaşama katılımının önündeki en büyük engellerden biri olan ev işlerinin çözümü için kreşler, yemekhaneler, çamaşırhaneler açıldı ve büyük yaygınlık kazandı. Kübalı kadınlar devrimden sonra eğitim, sağlık, ekonomi, bilim ve çalışma hayatında söz sahibi oldukları kadar karar alma süreçlerinde ve partide de etkin hale geldiler. Aşağıda karar alma süreçlerinde ve diğer alanlarda Kübalı kadınlara dair veriler ise yeterince açıklayıcı.

• Her düzeyde yöneticilerin yüzde 35,2’si kadındır.
• Kamu sektöründeki yöneticilerin yüzde 46’sı kadındır.
• Sekiz bakan (Eğitim Bakanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Bilim Teknoloji ve Çevre Bakanı, Adalet Bakanı, Maliye Bakanı, İç Ticaret Bakanı, Gıda Sanayisi Bakanı, Devlet Su İşleri Bakanı) ve 42 bakan yardımcısı kadındır.
• Halk İktidarı Ulusal Meclisi içindeki milletvekillerinin yüzde 48,86’sı kadındır ve bu oran dünyada yalnızca yüzde 20’dir. Dünyada sadece 33 ülkenin ulusal parlamentosunda kadınların oranı yüzde 30 ve üstüdür.
• Devlet Konseyi üyelerinin yüzde 41,9’u kadındır.
• Halk İktidarı Vilayet Meclisi Başkanlarının yüzde 66,6’sı kadındır.
• Küba Komünist Partisi Merkez Komite üyelerinin yüzde 41,7’si kadındır.
• Küba Gençlik Birliği kadrolarının yüzde 52,1’i kadındır.
• Devrimi Savunma Komiteleri adlı mahalle komiteleri üyelerinin yüzde 64,4’ü kadındır.
• Küba Merkez Sendikası üyelerinin yüzde 57’si kadındır.
• Küçük Tarım Çiftlikleri Ulusal Birliği üyelerinin yüzde 41’ini kadınlar oluşturmaktadır.
• Öğretmen, öğretim üyesi ve bilim insanlarının yüzde 81,9’u kadındır.
• Hekimlerin yüzde 60,2’si, sağlık sektöründe çalışanların yüzde 78,5’i kadındır.
• Hakim ve savcıların yüzde 70’ten fazlası kadındır.
• Teknik personelin yüzde 36,7’si, mühendislerin yüzde 31’i kadın.
• Kooperatiflerin iktisadi denetiminde yer alan kadınların oranı yüzde 59, yönetiminde yer alan kadınların oranı yüzde 64.
• Turizm alanında çalışanların yüzde 40,4’ü kadın.
• Kız çocuklarının temel eğitime katılım oranı yüzde 99.
• Üniversite mezunlarının yüzde 63,6’sı kadın.
• Ekonomide istihdam edilen kadınların yüzde 74,37’si yüksek öğrenim mezunu. (Bu oran erkekler arasında yüzde 55,6)
• Teknik meslek sahiplerinin yüzde 66’sı kadın. (Bu oran ABD’de yüzde 47,9)

  Bugün ise Küba Kadın Federasyonu’na, 14 yaşından büyük Kübalı kadınların yüzde 89’u üye. Sokakta gördüğünüz her on kadından dokuzunun örgütlü olduğu bir ülke Küba. Ayrıca federasyonun başlattığı sayısız kampanyanın bir sonucu olarak kadınların iş yaşamına katılım oranı yüzde 60’ı buluyor.

  FMC, Küba’nın toplumsal cinsiyet perspektifi taşıyan politikalarını üretir, bunların uygulanmasına eşlik eder, gerektiğinde politikalarda değişiklik ve düzeltme de talep eder. Küba’da yapılan her türlü yasal düzenleme, konusu ne olursa olsun, öncelikle FMC’nin görüşüne sunulmakta, toplumsal cinsiyet perspektifiyle denetimden geçirildikten sonra onaylanmaktadır.

  Kübalı kadınlar, kendi bedenleri üzerinde söz sahibidirler. Küba’da cinsel haklar ve üreme hakları tam olarak kullanılmaktadır. Eğitim ve öğretim sisteminin her aşamasında cinsel eğitim programları uygulanmaktadır. Kürtaj hakkı güvence altına alınmıştır. Kübalı kadınların üreme konusunda özgür ve sağduyulu seçim hakkı vardır. Kadınların biyolojik ve psikolojik açılardan korunması ve yeterli düzeyde gelişim sağlanmasına yönelik sağlık programları mevcuttur. Ön yargılar nedeniyle kadını damgalayan her türlü toplumsal değer biçiminin değiştirilmesine karşı mücadele edilmektedir.

   Günümüzde ise Kübalı kadınların en önemli mücadele başlıklarından biri de Küba’daki “maço” kültür. Hala kadın ve erkek işleri olarak algılanan işler var. Ev işlerinin hala kadınların görevi olduğunu düşünen erkeklerin sayısı Küba’da fazla. Ancak Kübalı kadınlar bu durumu kabullenmeyerek değiştirmek için çaba sarf ediyorlar. Gençler ise bu konuda daha duyarlı. Küba’da kadına yönelik şiddete dair bir istatistik yok. Aşağılanma, taciz, tecavüz, yok sayılma gibi korkuları ve endişeleri yok. Küba’da kimse kadınların çalışmasına, kaç çocuk doğuracaklarına, ne zaman evleneceklerine karışmıyor. Kübalı kadınlar yoksulluğu, cahilliği sosyalizm mücadelesi ile alt etmeyi başardılar. Geleceğe umutla bakıyorlar ve devrimin her alanında en önde görev almayı ve devrimi örgütlemeye devam ediyorlar.

Kaynak:

• Özgür Sarı, Haftalık Sol Dergi Sayı 17, 2014, Syf. 12-13
• Haftalık Sol Dergi Sayı 29, 2015, Syf. 16-17
• http://www.kubadostluk.org/fidelin-kubasi-kadinlarin-yasadigi-bir-ulke/