SSCB ve Açlık Efsanesi
İki artı ikinin dört etmesi, dünyanın yuvarlak olması ya da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinde (SSCB) insanların aç olduğu gibi herkesin bildiği ve doğruluğundan şüphe etmediği bazı gerçekler vardır. İki artı ikinin dört ettiği ve dünyanın yuvarlak olmasa da ona benzer bir biçime sahip olması dışında Sovyetler’de insanların aç olduğu kısmının sorgulanması gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü medyanın gücünün değil gücün medyasının olması ve gücünde anti-komünist olması sayesinde Sovyetler hakkında pek çok efsane yayıldı. Peki, gerçekten Sovyet vatandaşları aç mıydı?
SSCB’de Kişi Başına Düşen Kalori Tüketimi
Gerçek şu ki SSCB’de 1. Dünya Savaşı, İç Savaş ve 2. Dünya Savaşı felaketlerinin zararları atlatıldıktan sonra 1947 yılından itibaren açlık ortadan kaldırılmıştı. Öyle ki Birleşmiş Milletlere bağlı Gıda ve Tarım Örgütünün verilerine göre Sovyet vatandaşları aç değildi, Sovyet vatandaşları 20. Yüzyılın ikinci yarısında ABD vatandaşlarından günlük ortalama 200 kalori daha fazla tüketiyordu ve SSCB parçalanmaya başlayana kadar bu üstünlüğü elinde tuttu.
Öteki taraftan CIA’in eskiden gizli olarak tutulan belgelerinin bulunduğu dijital kütüphanesinde ulaşılabilecek belgelerin birine göre 1983 yılında Sovyet vatandaşları Amerikan vatandaşlarından daha farklı beslenmiyordu[1]. Tek farkın Amerikalıların Sovyet vatandaşlarına nazaran daha fazla protein tükettiği, onun dışında kalori alımının aynı ölçüde olduğu ifade ediliyor. CIA’in başka bir raporunda ise Sovyet vatandaşlarının gıda tüketimi üzerine bahsettiğimiz bilgileri doğrulayan analizler yer alıyor[2].
SSCB’de Kişi Başına Düşen Temel Protein Kaynağı Gıdalar
Glasgow Üniversitesinde akademisyen olan Paul Cockshott, POCKNEY, USDA ve daha öncesinde bahsettiğimiz BM Gıda ve Tarım Örgütünün veri tabanlarına dayanarak yumurta, süt ve et gibi başlıca protein gıdaları hakkında içinde SSCB, Brezilya ve Birleşik Krallığın bulunduğu bir karşılaştırma hazırladı. Bu karşılaştırma, yıllık kişi başına düşen gıda bazında hazırlandı. SSCB’nin ilk Sovyet Cumhuriyeti olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti kurulduğu 1917 tarihinde gelişmişlik bakımından Brezilya ile denk olan bir ülkeydi ve bu karşılaştırmanın temel aldığı 1988 yılında Sovyetler, kurulduğunda kendisiyle denk olan Brezilya’ya yıllık kişi başına düşen temel protein kaynağı gıdalarında fark atmış, hatta kendisinden daha gelişmiş olan Birleşik Krallığı bile geçmiştir. Yani her ne kadar Sovyet vatandaşları protein tüketimi bakımından Birleşik Devletlerin gerisinde kalsa da Birleşik Krallığın önüne geçtiği görülebilir.
SSCB’de Günlük Kalori Tüketiminin Yüzdelerinin Karşılaştırması
Sosyalist ve kapitalist ülkelerin yaşam standartlarını konu alan ve bu ülkeleri sınıflandırıp karşılaştıran bir çalışmadan bahsedilmeden de geçilmemeli[3]. Bu çalışma ülkeleri gelir düzeylerine göre sınıflandırıp sosyalist ve kapitalist olarak ikiye bölüyor. Amacı ise birbirine denk olan sosyalist ve kapitalist ülkelerin yaşam standartlarını karşılaştırmak. Yapılan sınıflandırmaya göre SSCB üst-orta gelirli bir sosyalist ülkeyken ABD, Birleşik Krallık ve Fransa gibi ülkeler ise yüksek gelirli kapitalist ülkeler olarak SSCB’nin bir üst sınıfında yer alıyorlar. Tablo 2’de yer alan karşılaştırmada günlük kişi başına gerekli kalori miktarı 100 ile ifade edildiğinde 1980 yılında yüksek gelirli kapitalist ülkelerin %131, içinde Sovyetler’in de bulunduğu orta-üst gelirli sosyalist ülkelerin ise %137 gibi bir yüzdeye sahip olduğu görülebilir.
Sonuç
Sonuç olarak SSCB’de insanlar ABD’den ya da Birleşik Krallıktan farklı beslenmiyordu, hatta kimi kurumların verilerine göre onlardan daha iyi besleniyordu. Dolayısıyla açlık çektiğine yönelik iddiaların hiçbir temeli bulunmuyor. Bu tip iddialar anti-komünist güçlerin medyası tarafından şişirilip halka servis edildi ve daha sonrasında da bir şehir efsanesi olarak insanların hafızalarında kalıplaşarak kendine yer buldu. Her ne kadar eskiden insanların bu tip iddiaları doğru mu yoksa yanlış mı olduğunu kontrol edecek imkanları bulunmasa da elinin altında internet bulunan günümüz insanının hâlâ daha bu tip şehir efsanelerine prim vermesi kabul edilemez.
Kaynakça:
[1] https://www.cia.gov/library/readingroom/document/cia-rdp84b00274r000300150009-5
[2] https://www.cia.gov/library/readingroom/document/cia-rdp85t00313r000300140006-0
[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1646771/pdf/amjph00269-0055.pdf
yazı için teşekkürler dostum fakat şunu sormak istiyorum buradaki araştırmalarda anladığım kadarıyla baz alınan ülke Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti fakat diğer ülkelerde durum nasıldı mesela türkmenistan, özbekistan veya gürcistan’da? teşekkürler.